Barstens Mooi!
Internationale raku in Keramiekcentrum Tiendschuur

16 mei t/m 14 september 2014

Op 16 mei opent Keramiekcentrum Tiendschuur de tentoonstelling “Barstens mooi!”. In deze expositie staat raku stoken centraal. Bij raku wordt keramiek roodgloeiend uit de oven gehaald, door de snelle afkoeling barst het glazuur. Het resultaat is een prachtig craquelé. De exposanten laten zien hoe zij deze techniek naar hun hand hebben gezet. Zij benutten rook en barsten enthousiast om hun werk te verfraaien. Deze expositie laat zien dat barsten niet het begin van het einde zijn, maar juist de finishing touch die keramiek op mooie wijze vervolmaakt.

Raku is een oude Japanse stooktechniek die stamt uit de 16e eeuw. Deze is naar Europa gebracht door Bernard Leach, de zogenaamde Godfather van de Europese keramiek. Bernard Leach (1897- 1979) geboren uit Engelse ouders in Hongkong, bracht verscheidene jaren door in Japan. Hier raakte hij vanaf 1911 gefascineerd door keramiek en leerde de kneepjes van Japanse, Chinese en Koreaanse pottenbakkers. In 1920 verhuisde hij naar Engeland en startte hier een keramiekwerkplaats samen met de jonge Japanse keramist Shoij Hamada. Zij combineerden Oosterse en Westerse tradities in hun werk. Bernard Leach publiceerde in 1940 “Het handboek van de pottenbakker”. Zijn boek en kennis van de Oosterse keramiektechnieken zorgden voor de wedergeboorte van de keramiek als kunstvorm in Engeland en Europa en inspireert nog altijd talloze keramisten.

De oude traditionele raku-techniek is dankzij Bernard Leach volledig ingeburgerd en met de moderne tijd meegegaan. Vele keramisten hebben deze techniek ontdekt en passen deze met veel plezier toe. Het is verrassend hoe divers het werk kan zijn bij het werken met dezelfde techniek. Er zijn verschillende varianten binnen deze techniek die door de exposanten worden toegepast in hun werk.

Allereerst is er de craquelé in de glazuur, ontstaan door de snelle afkoeling. Bij het werk van Ute Grossmann (D), Martin Mindermann (D) en Susanne Silvertant (NL) is dit mooi terug te vinden. Waarbij de barsten en de niet geglazuurde delen zwart worden geaccentueerd door de rook, die in de klei gedrongen is. Dit gebeurt wanneer het roodgloeiende werkstuk vanuit de oven in zaagsel wordt gelegd dat begint te smeulen en te roken.

Er is ook een variant waarbij geen glazuur maar een dikke kleislib op de werkstukken wordt aangebracht. Ook deze barst zo gauw hij uit de roodgloeiende oven wordt gehaald en ook deze barsten worden zwart geaccentueerd door rokend zaagsel. Maar vervolgens wordt de gebarsten kleislib er helemaal afgepeld en blijft de ‘naakte’ pot over. Resultaat is een prachtig grafisch lijnenspel dat de rook heeft achter gelaten. David Roberts (GB) is een ware meester in het toepassen van deze zogenaamde ‘naked raku’ techniek. Hij noemt het tekenen met rook en heeft er diverse boeken over gepubliceerd. Anderen die deze techniek ook toepassen, zijn Tim Andrews (GB), Roland Summer (A) en Carla de Vrijer (NL).

Tot slot kan er bij raku nog gespeeld worden met de zuurstoftoevoer en oxides. Zo kan er koperoxide worden aangebracht dat vervolgens in de zaagselbak wordt ‘gestikt’. Hoe meer zuurstof er bij het koper komt, hoe groener deze wordt, hoe minder zuurstof, hoe roder. Denk maar aan de oxidatie van koper op het dak. Ook kunnen oxides zorgen voor een metalige glans over het rakuwerk. Bij Peter Hayes (GB) is deze techniek terug te vinden en bij David Jones (GB). Bij deze laatste is geen sprake van kleur. Zijn werk is volledig zwart, de vormen doen denken aan urnen. Wat goed past bij het vuur en het branden dat zo typerend is voor de rakutechniek.

Opening:

Vrijdag 16 mei, 16.00 uur; inleiding zal worden verzorgd door keramist en Japan-kenner Rob Muylaert

Activiteiten bij deze expositie:
Zondag 25 mei, 14.00 – 16.00 uur: Demonstratie rakutechnieken, zoals naked raku door Carla de Vrijer
Zondag 22 juni, 15.00 uur: Lezing over Japanse Raku, thee, Zen Boeddhisme en kunst door Rob Muylaert
Zondag 24 augustus, 14.00 – 16.00 uur: Demonstratie gebruik kopermat en transfers bij raku door Lei Hannen
Zondag 14 september, 14.00 – 16.00 uur: Demonstratie en uitleg van raku-koperglazuur stoken door Carla Teer