Waar zouden we zijn zonder klei?
Prachtig gebouwde kunstwerken tonen nut en schoonheid van keramiek
van 15 september 2023 tot en met 14 januari 2024
Wie goed om zich heen kijkt, ziet al snel verschillende voorwerpen van keramiek: het koffiekopje, ontbijtbord, wastafel, wc-pot, tegels tegen de wand en op de vloer, bakstenen in de muur, ja zelfs de dakpannen op het dak. Behalve gebruiksvoorwerpen worden er ook kunstwerken van klei gemaakt. De expositie ”Bouwen met klei”, toont keramische kunst uit binnen- en buitenland. Alle kunstenaars ‘bouwen’ hun werken en/of verwijzen naar architectuur. Aanleiding voor de expositie is het 250-jarig bestaan van de Tegelse dakpannenindustrie. Deze expositie is een ode aan de klei als bouwmateriaal.
In 1773 startte de eerste dakpannenfabriek Houba & Kamp in Tegelen. Later volgden er nog velen. Ook gresbuizen, wc-potten, bakstenen, bloempotten en grove keukenkeramiek werden hier sindsdien op grote schaal gemaakt. Nog altijd wordt in Tegelen 65% van alle Nederlandse dakpannen geproduceerd. Deze expositie staat stil bij deze geschiedenis en de aanleiding ervan. De expositie toont hedendaagse keramische kunst gemaakt door gerenommeerde kunstenaars. Zij zijn allemaal geïnspireerd door dit thema, elk op een unieke wijze. De een bouwt letterlijk met klei, de ander maakt stapelingen of architectonische objecten. Met hun prachtige kunstwerken brengen zij een ode aan het bouwen met keramiek en laten zien dat klei als materiaal van onschatbare waarde is.
Pálma Babos, afkomstig uit Hongarije, bouwt fragiele architectonische structuren van porselein. Ze doen denken aan werk van Jan Schoonhoven, maar dan uitgevoerd in keramiek en een heel stuk dynamischer. Haar werk lijkt tot leven te komen, het beweegt, het buigt en wringt en probeert uit de strakke opstelling te breken.
Zsófia Karsai is ook Hongaars. Haar werk verschilt sterk van dat van haar landgenote. Zij focust op de bouwstenen. Met een engelen geduld, kleine steentjes en kleislib metselt ze haar sculpturen. Het resultaat zijn prachtige objecten die zorgvuldig zijn opgebouwd.
Heel verfijnd zijn ook de werken van Marga Boogaard. Met zorgvuldig gestapelde kleirolletjes bouwt ze complexe en strakke geometrische structuren. Haar werk verwijst zowel naar het bouwen als naar de wiskundige basis van architectuur.
Deze benadering is ook te vinden in het werk van de Spaanse Myriam Jiménez-Huertas. Waar Boogaard meer de focus legt op het geraamte, de interne structuren, ligt die bij Jiménez-Huertas op de afwerking. De buitenschil van gebouwen en hun afwerking met platen, planken en stenen. Resultaat zijn strakke objecten, waarin een mooi spel met lijnen, licht en schaduw te zien is.
Jutta Widmer (DE) werkt ook met de buitenzijde van gebouwen. In tegenstelling tot haar collega’s maakt zij complete gevels uit één stuk. De wanden van haar bouwwerken lijken van roestig ijzer, maar eigenlijk is het flinterdun geperforeerd porselein.
Naast Widmer zijn er nog vier Duitse exposanten. De tweede Duitse is Cathy Fleckstein. Zij zoomt in op het bouwen en het werken in lagen. Haar werk bestaat letterlijk uit kleine elementjes en verwijst naar de ‘rollagen’ bij het metselen of naar de samenstelling van de bodem. Haar wandpanelen lijken sterk op een dwarsdoorsnede van onze bodem, compleet met waardevolle kleilagen.
De derde Duitse keramiste is Karin Putsch-Grassi. Zij woont en werkt in Italië. Als enige in deze expositie staat de draaischijf aan de basis van haar sculpturen. Met kleine, nog zachte, gedraaide vormpjes bouwt ze haar hoekige geometrische objecten.
Renée Reichenbach is de vierde Duitse. Deze gerenommeerde keramiste bouwt haar objecten ook op met kleine elementjes. Zij bouwt de wanden van haar objecten met verschillende kleisoorten. Hieruit snijdt ze veelal geometrische vormpjes en legt deze aan elkaar tot platen. Met deze platen bouwt ze dynamische vormen.
De vijfde Duitse is Elisabeth Schaffer. Zij is meer bezig met het gegeven ‘bebouwing’. Haar objecten zijn gestileerde huisjes en steden, samen gepakt op rotsen of bergen. Andere werken zijn eerder steden op palen.
Ook herkenbare huisjes zijn te vinden in het werk van de Nederlandse Carla Dijk. Zij zoemt in op de basisvorm van een huis. Een blok met een punt erop, die ze vervolgens voorziet van een prachtige huid, opgebouwd uit bonte geometrische patronen.
Ook een basisvorm van het bouwen, maar dan in de zin van de bouwstenen, is te vinden in het werk van de Belgische kunstenaar Jean-Claude Legrand. Hij maakt levensgrote stapelingen en stoere, robuuste sculpturen. Hiervoor werkt hij met handgevormde stenen die hij een verweerd uiterlijk geeft.
Valda Podkalne uit Letland maakt ook robuuste sculpturen. Woeste stapelingen van geometrische vormen met prachtige huiden, die doen denken aan vernielde gebouwen. De trieste, maar ook mooie overblijfselen van gebouwen na een bominslag, aardbeving, een overstroming of simpelweg jarenlange leegstand.
Na verloop van tijd zullen alle gebouwen vervallen, verweren (als ze niet gesloopt worden) en vergaan tot steengruis, dat weer wordt meegevoerd door rivieren en uiteindelijk bezinkt in de kleilagen. Waarna het hele proces weer opnieuw kan beginnen. Hoewel de technologische ontwikkelingen de laatste 250 jaar een enorme vlucht hebben genomen, is klei nog altijd een onmisbare grondstof voor vele producten die we dagelijks gebruiken. In een wereld zonder klei zouden we ons moeten behelpen met kunststof of beton. Zowel praktisch als esthetisch is keramiek niet weg te denken uit ons dagelijks leven. Reden te meer om een ode te brengen aan dit veelzijdige, duurzame en vooral prachtige bouwmateriaal.
Opening
De opening van de expositie vindt plaats op vrijdag 15 september 2023 | 16 uur. Conservator/manager Sacha Odenhoven zal de inleiding verzorgen.
Exposanten
Pálma Babos (HU); Marga Boogaard (NL); Carla Dijk (NL); Cathy Fleckstein (DE); Myriam Jiménez Huertas (ES); Zsófia Karsai (HU); Jean-Claude Legrand (BE); Valda Podkalne (LV); Karin Putsch-Grassi (DE); Renée Reichenbach (DE); Elisabeth Schaffer (DE); Jutta Widmer (DE).
Onderstaande kunstenaars zullen persoonlijk aanwezig zijn in het museum voor een presentatie en/of demonstratie:
- 5 november 2023 | 14-16 uur, Marga Boogaard
- 14 januari 2024 | 14-16 uur, Carla Dijk
Presentaties graag hier vooraf reserveren.
Voor meer informatie zie: www.tiendschuur.net, of neem contact met Sacha Odenhoven - conservator / manager - (info@tiendschuur.net of 077-3260213).
